Η παλιά ιστορικη ατμοκίνητη φάμπρικα – ελαιοτριβείο στον Αγ. Κωνσταντίνο Γουβών

Την παλιά ατμοκίνητη φάμπρικα – ελαιοτριβείο στο λιμανάκι του Αγ. Κωνσταντίνου στις Γούβες, το  δημιούργησε στο τέλος του προπερασμένου αιώνα ο Γουβιανός Νικόλαος Καστρινάκης, εκλεγμένος το 1900, βουλευτής της Κρητικής Πολιτείας και μεγαλύτερος αλευροβιομήχανος της Κρήτης, για να αλέθουν εκεί τις ελιές τους οι Γουβιανοί και άλλοι κοντοχωριανοί.

Ένας άλλος λόγος που δημιούργησε εκεί  στο Γουβιανό λιμανάκι του Αγ. Κωνσταντίνου αυτήν την φάμπρικα ήταν ότι εκείνα τα χρόνια όσο λάδι έβγανε ένα τσουβάλι ελιές το ίδιο λάδι έβγανε και ένα τσουβάλι πυρήνα. Αυτή όμως η πυρήνα δεν ήταν δυνατόν να την μεταφέρουν με τα κάρα στην χώρα, στο Μεγάλο Κάστρο, στο πυρηνελαιουργείο «Αθηνά» του Αλεπουδέλη Βασιλάκη Λιαπάκη Ταλιάνη.

Οι λόγοι που δεν ήταν δυνατόν να κουβαλούν τις πυρήνες με τα κάρα στο πυρηνελαιουργείο «Αθηνά» ήταν  το Κακό Όρος, που εκεί ο Εθνικός χωματόδρομος ή Βασιλικός δρόμος ήταν στρατουλάκι κακοτράχαλο και δεν ήταν δυνατόν να κουβαλούν με τα κάρα τις πυρήνες στο «Αθηνά».

Και άλλοι λόγοι που έφτιαξε ο αείμνηστος Γουβιανός Νικόλαος Καστρινάκης  αυτή τη φάμπρικα στο Λιμανάκι του Αγ. Κωνσταντίνου ήταν για να κουβαλεί τις πυρήνες με τα καϊκια με τα πανιά στο «Αθηνά».

 

 Ο Νικόλαος Αντ. Καστρινάκης, γουβιανός εκλεγμένος βουλευτής της Κρητικής Πολιτείας, 1900 και δεξιά στο πρόχειρο ζωγραφισμένο σκίτσο του Βαγγέλη Μπαριτάκη φαίνεται το λιμανάκι του Αγ. Κωνσταντίνου και το γουβιανό ατμοκίνητο ελαιοτριβείο

 

 

Δεν μπορώ να μην γράψω ότι κοντά σε αυτήν την φάμπρικα υπήρχαν μαγατσέδες – αποθήκες που οι Γουβιανοί έβαναν μέσα τις ελιές που κουβαλούσαν εκεί με τους γαϊδάρους για να τις αλέσουν. Μέσα σε αυτούς τους μαγατσέδες έβαναν χαρούπια, λάδια, δημητριακά, κηπευτικά και άλλα προς πώληση στη χώρα ή σε κυκλαδίτικα νησιά.

Τις αρχές του περασμένου αιώνα που ο Γουβιανός Νικόλαος Καστρινάκης δημιούργησε στην χώρα τους μεγαλύτερους αλευρόμυλους της Κρήτης, γι’ αυτό πούλησε αυτή τη φάμπρικα στην εταιρία Λιαπάκης Σταυρουλάκης. Το 1925 πρωτο έφτιαξαν το χωματένιο αυτοκινητόδρομο από την Σητεία στα Χανιά. Αμέσως ήταν δυνατόν να κουβαλούνε  με τα κάρα την πυρήνα από τις Γούβες στο πυρηνελαιουργείο «Αθηνά». Γι’ αυτό αμέσως η εταιρεία Λιαπάκη – Σταυρουλάκη μετέφερε αυτό το ελαιοτριβείο από τον Αγ. Κωνσταντίνο στις Γούβες.

Σε αυτό το ελαιοτριβείο υπήρχαν τα χρόνια εκείνα σύγχρονες τεχνολογικές και βιομηχανικές ιδιαιτερότητες. Εκτός από την ατμομηχανή που έδινε κίνηση στο εργοστάσιο, υπήρχαν και πολλά δωματιάκια που έβαναν μέσα οι ελαιοπαραγωγοί τις ελιές τους. Σε αυτό το ελαιουργείο υπήρχε μια πολύ ψηλή καμινάδα που έβγανε πάνω από τα σπίθια τα καυσαέρια και τους καπνούς .

Το πιο απολαυστικό όμως ήταν η ατμοκίνητη σειρήνα που την έπαιζαν κάθε που έπιαναν οι βαμρικάρηδες δουλειά γιατί δεν είχαν ρολόγια. Αυτό το ελαιοτριβείο το αγόρασαν την δεκαετία του 1970 από τον Μανώλη Λιαπάκη, οι Γουβιανοί Γιώργης και Δημήτρης Καπετανάκης.

Αυτό το γουβιανό ελαιοτριβείο είναι το μεγαλύτερο παραδοσιακό κτίριο των Γουβών που έχει την μεγαλύτερη τεχνολογική και βιομηχανική σημασία στις Γούβες για να μας διδάσκει. Τέλος, ευχαριστώ τους τελευταίους Γουβιανούς ιδιοκτήτες αυτού του ελαιοτριβείου Γιώργη και Δημήτρη Καπετανάκη που έκαναν απλόχερα δώρα από αυτό το ελαιοτριβείο στο Λαογραφικό Μουσείο Γουβών.

Επιπρόσθετα γράφω ότι ο ιδιοκτήτης αυτού του ελαιοτριβείου, ο Λιαπάκης, μετά την Γερμανική Κατοχή, έχτισε απέναντι από το ελαιοτριβείο έναν μηχανοκίνητο αλευρόμυλο. Εκεί είχε φέρει τον έμπιστο και καλό άνθρωπο, τον Μικρασιάτη μυλωνά, Μαστροσήφη Ιωσηφίδη, που έμενε με την οικογένειά του στον πρώτο όροφο αυτού του αλευρόμυλου.

Ο Μαστροσήφης πάντα καλοσυνάτος άλεθε τα αλέσματα των Γουβιανών και πολλών άλλων από τα γύρω χωριά.

 (Δημοσιευμένο στην εφημερίδα "Πατρίς" στις 18/12/2021)