Σάββατο 25 Απριλίου 2015

ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ ΕΙΚΟΣΑΧΡΟΝΗ ΦΙΛΙΑ ΤΟΥ ΧΑΝΙΩΤΗ ΕΘΝΑΡΧΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΟΥΒΙΑΝΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΙΩΑΝΝΗ Κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ.

ΜΙΑ  ΑΓΝΩΣΤΗ  ΕΙΚΟΣΑΧΡΟΝΗ  ΦΙΛΙΑ  ΤΟΥ  ΧΑΝΙΩΤΗ ΕΘΝΑΡΧΗ,  ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ  Κ.  ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ  ΚΑΙ  ΤΟΥ ΓΟΥΒΙΑΝΟΥ  ΠΟΙΗΤΗ  ΙΩΑΝΝΗ  Κ.  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ.

Γράφει Βαγγέλης Μπαριτάκης

Για πρώτη φορά παρουσιάζεται στην Κρήτη η εικοσάχρονη φιλία του Χανιώτη επαναστάτη, πρωθυπουργού και εθνάρχη Ελευθερίου Κ. Βενιζέλου και του Γουβιανού ποιητή, εθνικού αγωνιστή και λυράρη, Ιωάννη Κ. Κωνσταντινίδη. Σαν προλόγιση αυτής της φιλίας γράφω. Για τη ζωή και τους αγώνες του Ελευθερίου Βενιζέλου, έχουν γράψει εκατομμύρια φορές, ενώ για τους αγώνες του Ιωάννη Κωνσταντινίδη δεν έχουν γράψει όσα έπρεπε και δεν είναι γνωστός όσο πρέπει. Για τον Ιωάννη Κωνσταντινίδη αναφέρω συγκεντρωτικά ότι από την εποχή που σπούδαζε στο μεγάλο κάστρο δεν έμενε αδιάφορος για την απελευθέρωση του λαού μας από τον Τουρκικό ζυγό. Σε ηλικία δεκαοχτώ ετών άρχισε και κατέγραψε αναλυτικά σε ένα μεγάλο ποίημα την «εκστρατεία του Ομέρ Πασά κατά του Λασιθίου», που το εκτύπωσε σε βιβλίο στη Σύρο το 1867, και εντυπωσίασε τις κοινωνίες της Ερμούπολης, της Κρήτης και της Αθήνας. Ο Γουβιανός ποιητής ήταν πάνω από 15 χρόνια μεγαλύτερος από τον Ελευθέριο Βενιζέλο που αυτό σημαίνει ότι άρχισε πριν από τον Βενιζέλο να αγωνίζεται με τις απαγγελίες των εθνικών και διαφωτιστικών του ποιημάτων και εμψύχωνε τους Έλληνες από την Κρήτη μέχρι την Μακεδονία και ιδιαίτερα στην Καβάλα, την όμορφη Μακεδονίτικη πόλη που έμενε μόνιμα με την οικογένεια του. Οι σκέψεις όμως αυτού του ξενιτεμένου ποιητή συχνά περιπλανιόταν και στην μάνα του, τη σκλαβωμένη Κρήτη, που ερχόταν όταν έπρεπε στο μεγάλο κάστρο, σε άλλα μέρη της Κρήτης και στο αγαπημένο του χωριό, στις Γούβες και έδινε το παρών για να συνεισφέρει σε πολιτιστικές και απελευθερωτικές εκδηλώσεις με τις απαγγελίες των ποιημάτων του. Το 1897, ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Ιωάννης Κωνσταντινίδης συναντήθηκαν για πρώτη φορά στην Αθήνα. Εκεί γνωρίστηκαν και έγιναν επιστήθιοι φίλοι μέχρι το τέλος της ζωής τους. Στη συνέχεια αντάλλασαν επιστολές καρτ-ποστάλ, τηλεγραφήματα και προσπαθούσαν να συναντιούνται στην Κρήτη, στην Αθήνα και στην Μακεδονία. Έτσι ο Ιωάννης Κωνσταντινίδης έγινε θαυμαστής του μεγάλου πολιτικού, Ελευθερίου Βενιζέλου, τον συμβούλευε σαν μεγαλύτερος του στα χρόνια και όταν στη Μακεδονία δεν γνώριζαν τον Βενιζέλο ρωτούσαν τον Κωνσταντινίδη και τους εξηγούσε ποιος ήταν αυτός ο νέος Κρητικός πολιτικός. Ο Ιωάννης Κωνσταντινίδης βοήθησε και χρηματικά τον Βενιζέλο στους πρώτους του προεκλογικούς αγώνες. Στον Μακεδονικό αγώνα, ο Ιωάννης Κωνσταντινίδης είχε στο σπίτι του στην Καβάλα ειδικό υπόγειο-κρυψώνα που τάιζε, κοίμιζε και καθοδηγούσε τους Κρητικούς στρατιώτες που περνούσαν από εκεί, για να αγωνίζονται για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Όταν ο Βενιζέλος πήγαινε στην Καβάλα για προεκλογικούς αγώνες, ο Γουβιανός ποιητής πάντα του απήγγειλε διάφορα αφιερωμένα ποιήματα και όταν οι αρχές της Καβάλας καλούσαν τον Βενιζέλο για να του κάνουν τραπέζι να γευματίσει, τους έλεγε «εμάς μας έχει καλέσει στο σπίτι του ο συμπατριώτης και φίλος μου, ο ποιητής Ιωάννης Κωνσταντινίδης, που θα μας παίξει και λύρα να χορέψουμε και να τραγουδήσουμε ριζίτικα Κρητικά επαναστατικά τραγούδια». Έτσι ακολουθούσαν οι επίσημοι της Καβάλας τον Βενιζέλο και πήγαιναν στο σπίτι του ποιητή Ιωάννη Κωνσταντινίδη για φαγητό και γλέντι. Στις 23 Απριλίου 1917, σε ένα μεγάλο αντιβασιλικό συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη, ο Ιωάννης Κωνσταντινίδης απήγγειλε ένα ποίημα του «Φωνή πόνου», που χαρακτηρίζει τον βασιλιά «τέρας» και τον Βενιζέλο «σωτήρα».

                                     «Φωνή Πόνου»
………………………………………………………………………..
Από κτήσεως του κόσμου εις ανατολή και δύση
Τέτοιο τέρας βασιλέα δεν εγέννησε η φύση.
………………………………………………………………………..
Η Ελλάς θα λάμψει μόνο κι αίσιον θα έχει τέλος
Φτάνει μόνο να μας ζήσει ο σωτήρ μας Βενιζέλος.
…………………………………………………………………………………

Το Δεκέμβριο του 1898 ο Ιωάννης Κωνσταντινίδης βρίσκεται στα Χανιά της Κρήτης για να προσφωνήσει τον πρίγκιπα της Ελλάδας Γεώργιο, που κατέβαινε για να αναλάβει τη διοίκηση της Κρήτης. Το ποίημα «προσφώνησις προς τον πρίγκιπα της Ελλάδος Γεώργιον» απαγγέλθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 1898 και αποτελείται από 312 στίχους. Με αυτή την απαγγελία ο ποιητής τα είπε χαρτί και καλαμάρι στον πρίγκιπα Γεώργιο για να σεβαστεί την Κρήτη και τους κρητικούς. Η πρόσκληση του Ιωάννη Κωνσταντινίδη για την προσφώνηση του βασιλόπαιδα δείχνει και την εκτίμηση που έτρεφαν οι Κρητικοί στο πρόσωπο του. Ήταν ένα είδος αναγνώρισης του, τη στιγμή που υπήρχαν πνευματικοί άνθρωποι σαν κι αυτόν, που ζούσαν μάλιστα στην Κρήτη. Αποχαιρετώντας ο ποιητής Ιωάννης Κωνσταντινίδης τα Χανιά, αυτοσχεδίασε και αφιέρωσε λίγους στίχους προς το ακρωτήρι.
         
     «Εις το περίδοξον των Χανίων ακρωτήριον»

«Περήφαν’ Ακρωτήρι μου, η δόξα σου ‘ναι τόση
Που δεν μπορεί ψηλότερα η δόξα να ψηλώσει.
Ολίγον τι ψηλότερα αν έβγαινες ακόμα,
Τότε θα ήσουν ουρανός και δεν θα ήσουν χώμα.» 

Από παλιούς Γουβιανούς και ζωντανές μαρτυρίες τους, συνεχίζει να ακούγεται κάτι χιουμοριστικό για τον Γουβιανό Βενιζελικό ποιητή. Την δεύτερη δεκαετία του περασμένου αιώνα ταξίδευε ο ποιητής με ατμοκίνητο καρβουνιάρη ή τραίνο από την Αθήνα προς την Καβάλα. Δίπλα του καθόταν δυο μπουρτζόβλαχοι και λέει ο ένας στον άλλο «ορέ αυτός που κάθεται δίπλα μας είναι κρητικάτσι» και του απαντά ο άλλος «πως το κατάλαβες;» και του απαντά «τα κρητικάτσα έχουνε μεγάλη μύτη. Γι’ αυτό τον γνώρισα» και ο ποιητής ακούει ήρεμα και ξαναλέει ο ένας στον άλλο «να τον ρωτήσουμε να δούμε αν είναι κρητικάτσι» και τον ρωτάει ο ένας «κύριε σας παρακαλώ να μου πείτε από ποιο μέρος είστε;» και ο Βενιζελικός ποιητής του απαντά:
«Μην κορόιδευες Κρητικούς γιατί φέρνεις ευθύνη
Γιατί ‘χετε ένα Κρητικό και σας σε διευθύνει»
Στις Γούβες στις αρχές του περασμένου αιώνα που πρωτοέφεραν τα κάρα, δεν μπορούσαν να πηγαινοέρχονται στη Χώρα, γιατί δε μπορούσαν να περνούν τον ποταμό Γούργουθα και τότε οι παλιοί Γουβιανοί παρακάλεσαν τον χωριανό τους ποιητή που ήταν φίλος με τον Βενιζέλο και ενέκρινε κάποια λεφτά και χτίσανε την πανέμορφη Γουβιανή γέφυρα στον Μπορδιά που συντόμευσε την απόσταση των Γουβών με το Ηράκλειο περίπου δύο χιλιόμετρα για να περνούν οι άνθρωποι τα ζώα και τα κάρα. Έτσι από αυτή την εικοσάχρονη φιλία των δύο Κρητικών αγωνιστών δημιουργήθηκε και στις Γούβες ένα εμφανές και ωφέλιμο έργο, αυτή η όμορφη Γουβιανή καμάρα. 



                       ΠΗΓΕΣ – ΖΩΝΤΑΝΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

Από την αείμνηστη νύφη του ποιητή, Μάχη Κωνσταντινίδη (1986)
Από τον εγγονό του ποιητή, Γιάννη Κωνσταντινίδη (1987)
Από τη δημοτική βιβλιοθήκη Καβάλας
Από τη Βικελαία Δημοτική βιβλιοθήκη Ηρακλείου
Από ζωντανές μαρτυρίες γουβιανών


Γούβες  Αύγουστος 2009

(Δημοσιευμένο στην Εφημερίδα "Πατρίς")

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου