ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΣ ΠΑΝΩ ΣΤΙΣ ΙΕΡΕΣ ΚΡΗΤΙΚΕΣ ΛΥΡΕΣ ΜΑΣ.

ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΣ ΠΑΝΩ ΣΤΙΣ ΙΕΡΕΣ ΚΡΗΤΙΚΕΣ ΛΥΡΕΣ ΜΑΣ.

Του Βαγγέλη Μπαριτάκη

Είναι αλήθεια και πραγματικότητα ότι για πολλές εκατοντάδες χρόνια παίζουν λύρες στην Κρήτη, την Κάσο, την Κάρπαθο, τη Ρόδο, τη Λήμνο, τη Θράκη και σε άλλους τόπους της πατρίδας μας. Οι Λύρες όμως της κάθε περιοχής, έχουν διάφορες παραλλαγές στην κατασκευή τους. Το σημείο όμως που μοιάζουν όλες, είναι οι τρεις ξύλινοι πίροι που στρουφίζουν πάνω τους οι τρείς χορδές και κουρντίζουν τις λύρες για να παίζουν σωστά. Σε όλους τους παραπάνω τόπους δεν ξέφυγαν από τους παραδοσιακούς τεχνικούς κανονισμούς τους, δεν παραποίησαν τις λύρες τους και την καλή τέχνη της οργανοποιίας τους. Στην Κρήτη όμως τα μετοπολεμικά χρόνια, κάποιος ή κάποιοι οργανοποιοί, για την ευκολία τους ή μάλλον για να μην ανοίγουν τρεις τρύπες στην κορυφή των λυρών και για να μην πελεκούν τους ξύλινους πίρους, έπιασαν μια σιδερόσεγα και έκοψαν στη μέση τα τέσσερα σιδεροκατασκευασμένα γραναζοκουρντιστήρια των λαγούτων και τα βίδωσαν με κατσαβίδια, δεξιά και αριστερά στην κορυφή των λυρών. Τώρα λοιπόν οι Κρητικές λύρες αντί να έχουν τρείς πίρους έχουν τέσσερις, που ο ένας περισσεύει. Αλλά πιθανόν έτσι να μας αρέσει για να κάνουμε και εφέ. Όπως είναι αδύνατο και απαράδεκτο να καταργήσουμε σε όλα τα βιολιά του κόσμου τους τέσσερις ξύλινους πίρους και να βιδώσουμε πάνω τους δύο σιδεριές γραναζοκουρντιστήρια των λαούτων, έτσι πρέπει να είναι αδύνατο και απαράδεκτο να δεχόμαστε την παραποίηση που έκαναν στις Κρητικές λύρες μας. Και άλλες αντιπαραδοσιακές μετατροπές συνεχίζουν να κάνουν οι αξιοσέβαστοι οργανοποιοί της Κρήτης, στις λύρες μας. Αντιγράφουν και κατασκευάζουν τα κεφάλια των λυρών μας, ακριβώς όπως είναι των βιολιών. Άλλη μια μετατροπή που συνεχίζουν να κάνουν είναι ότι αντιγράφουν και προσθέτουν πάνω στις λύρες τις «γλώσσες» των βιολιών, που ουσιαστικά δεν χρειάζονται. Έτσι όλες μαζί αυτές οι μετατροπές, επεμβάσεις και παραβάσεις πάνω στις Κρητικές λύρες, πρέπει να θεωρηθούν αντιπαραδοσιακές, παρανομίες πάνω σε αυτά τα ιερά όργανα. Σχεδόν όλοι οι Κρητικοί διατυμπανίζουμε προφορικά και με όλα τα μέσα ενημέρωσης, ότι πρέπει να υπερπροστατεύουμε και τις Κρητικές παραδοσιακές καλές τέχνες μας, ιδιαίτερα την ιερή τέχνη της κατασκευής της γνήσιας Κρητικής λύρας. Πως λοιπόν να δέχομαι μισό αιώνα περίπου αυτή την αυθαίρετη και αντιπαραδοσιακή παραποίηση των Κρητικών λυρών μας;

Γούβες, Αύγουστος 2013
(Δημοσιευμένο στην Εφημερίδα "Πατρίς")